Góry fascynują swoim majestatem i pięknem, ale potrafią też być nieprzewidywalne i niebezpieczne. Jednym z największych zagrożeń, z jakimi możesz się spotkać podczas górskich wędrówek, jest burza. Przeczytaj ten tekst, by dowiedzieć się, co robić, gdy burza zastanie Cię na szlaku oraz jak przygotować się na zmienne warunki atmosferyczne, aby zminimalizować ryzyko spotkania burzy w górach.
Na początek trochę meteorologicznej teorii. Burza to fascynujące, ale i groźne zjawisko atmosferyczne, które może zaskoczyć podczas górskich wędrówek. Powstaje w chmurach burzowych, zwanych cumulonimbusami. Te potężne chmury tworzą się, gdy ciepłe i wilgotne powietrze unosi się gwałtownie do góry, spotykając chłodniejsze warstwy atmosfery. To właśnie ten moment, gdy na niebie można zaobserwować szybko rosnące, skłębione wieżyczki o wyraźnej rozciągłości pionowej – znak, że atmosfera jest niestabilna i może dojść do rozwoju burzy. W górach proces ten jest szczególnie intensywny ze względu na ukształtowanie terenu – strome zbocza wymuszają pionowy ruch mas powietrza.
Podczas procesu skraplania i tworzenia kropel chmury uwalniane są ogromne ilości energii. To pozwala na dalsze wznoszenie się powietrza i rozbudowę chmury kłębiastej w pionie, często do wysokości kilku, a w letnie dni nawet kilkunastu kilometrów. Gdy górna część chmury przyjmuje charakterystyczny kształt włóknistego kowadła lub grzyba, oznacza to, że Cumulus przekształcił się w burzowego Cumulonimbusa.
W chmurze burzowej dochodzi do zjawiska separacji ładunków elektrycznych. Górna część chmury gromadzi ładunki dodatnie, podczas gdy dolna – ujemne. Gdy różnica potencjałów między tymi obszarami staje się zbyt duża, następuje gwałtowne wyładowanie elektryczne, które obserwujemy jako błyskawicę. Towarzyszący jej grzmot to nic innego jak fala dźwiękowa, powstająca w wyniku błyskawicznego rozgrzania powietrza przez piorun.
W górach cały ten proces może przebiegać niezwykle dynamicznie. Burza potrafi rozwinąć się "znikąd", zaskakując nawet doświadczonych turystów. Dlatego tak ważne jest, aby podczas górskich wędrówek zawsze być czujnym i obserwować zmiany zachodzące na niebie.
Burza w górach to nie tylko spektakularne widowisko, ale przede wszystkim realne zagrożenie dla życia i zdrowia turystów. Dlaczego?
Jeśli mielibyśmy potraktować to pytanie zero-jedynkowo, najlepszą odpowiedzią prawdopodobnie byłoby – nie wychodzić w góry. Ale oczywiście nie po to tu jesteś, by zniechęcać się do górskich wędrówek. Mimo to, decydując się na wyjście w góry, musisz mieć świadomość, że nie masz żadnego wpływu na pogodę. Jednak możesz się odpowiednio przygotować na jej kaprysy. Jak? Co zrobić, by burza nie złapała Cię w drodze na szczyt? Mamy kilka wskazówek!
Przed wyruszeniem w góry zawsze sprawdź prognozę pogody. To, że rano niebo jest przejrzyste, nie znaczy, że za kilka godzin i kilometrów w górę, nie spotkasz oberwania chmury. Najlepszym sposobem na zaplanowanie wędrówki z uwzględnieniem zmian pogody jest skorzystanie z wiarygodnych źródeł i prognoz, takich jak:
Nie ograniczaj się do jednorazowego sprawdzenia – monitoruj prognozę kilkukrotnie, korzystając z różnych źródeł: podczas planowania wycieczki, dzień przed wyjściem i rano w dniu wyprawy, a także w trakcie wędrówki.
Wczesny start to podstawa do bezpiecznej górskiej wędrówki. Burza w górach najczęściej formuje się w godzinach popołudniowych. Jeśli wyruszysz skoro świt, zmniejszysz ryzyko spotkania wyładowań atmosferycznych na szlaku, unikniesz tłumów na popularnych trasach, a poza tym (co szczególnie istotne) zyskasz więcej czasu na bezpieczne dotarcie do celu, ewentualny powrót lub zejście do najbliższego miejsca schronienia w przypadku wystąpienia trudnych warunków.
Wybierając cel swojej wędrówki, weź pod uwagę:
Staraj się zaplanować trasę tak, by najbardziej eksponowane odcinki (np. granie, szczyty) pokonać w pierwszej części dnia. Do planowania wędrówek górskich mogą sprawdzić się apki tj. Mapa Turystyczna (działająca jako nakładka na Mapy Google) lub Mapy.cz z możliwością pobrania map offline.
Podczas wędrówki regularnie obserwuj niebo. Patrz w górę i zwracaj uwagi na sygnały ostrzegawcze, takie jak:
Jeśli zauważysz którekolwiek z tych oznak, rozważ zawrócenie lub zejście do najbliższego bezpiecznego miejsca.
Mimo najlepszych przygotowań może się zdarzyć, że burza zaskoczy Cię na szlaku. Co zrobić w górach w czasie burzy? W takiej sytuacji najważniejsze jest zachowanie zimnej krwi i podjęcie odpowiednich działań:
Jeśli burza zastanie Cię na grani lub szczycie, natychmiast zacznij schodzić. Kieruj się w stronę niżej położonych terenów, ale pamiętaj o zachowaniu ostrożności – mokre skały są bardzo śliskie.
Samotne drzewo to niebezpieczne miejsce podczas burzy. Podobnie jak metalowe elementy infrastruktury turystycznej, takich jak łańcuchy czy drabinki. Podczas burzy zachowaj od nich bezpieczną odległość, ponieważ mogą przewodzić prąd.
Wyłącz telefon i inne urządzenia elektroniczne. Schowaj je głęboko w plecaku, najlepiej w wodoszczelnym worku.
Jeśli nie możesz bezpiecznie kontynuować zejścia, przyjmij pozycję, która zminimalizuje ryzyko porażenia. Kucnij na ziemi, stopy trzymaj złączone, ręce oprzyj na kolanach, a głowę pochyl do klatki piersiowej. Jeśli masz plecak z metalowym stelażem, odstaw go na bok.
Wędrujesz w grupie i łapie Was na szlaku burza? Rozproszcie się. Zachowajcie odstęp kilku metrów między sobą, by w przypadku uderzenia pioruna zminimalizować liczbę poszkodowanych osób. Dzięki temu w przypadku konieczności wezwania lub udzielenia pomocy, po prostu będzie miał kto to zrobić.
Najlepszymi miejscami do przeczekania burzy w górach są:
Pamiętaj, że żadne z tych miejsc nie gwarantuje 100% bezpieczeństwa. Najważniejsze to zachować spokój i stosować się do zasad bezpiecznego zachowania podczas burzy.
W sytuacji zagrożenia w górach kluczowe jest szybkie wezwanie pomocy. Najważniejsze numery alarmowe to:
Warto też zainstalować aplikację Ratunek lub Alarm112, które ułatwiają lokalizację poszkodowanej osoby.
Pamiętaj! Przed wyjściem w góry poinformuj bliskich o planowanej trasie i przewidywanym czasie powrotu.
Pamiętaj, że góry, choć piękne, potrafią być nieprzewidywalne. Szanuj siły natury i zawsze stawiaj bezpieczeństwo swoje i swoich kompanów w wędrówce na szczyt na pierwszym miejscu. Z odpowiednim przygotowaniem i wiedzą możesz cieszyć się górskimi wędrówkami, minimalizując ryzyko związane z burzami i innymi zagrożeniami.
Bezpiecznych wędrówek!
